Wnioskowanie o projekcie. Wykluczenie przypadku metodą małych prawdopodobieństw

Autorem książki Wnioskowanie o projekcie. Wykluczenie przypadku metodą małych prawdopodobieństw jest matematyk i filozof, jeden z czołowych teoretyków projektu William A. Dembski.
Pierwsze, anglojęzyczne wydanie ukazało się w 1998 roku nakładem wydawnictwa Cambridge University Press.
Dembski zastanawia się, jak możemy rozpoznać zdarzenia będące skutkiem działania inteligentnych przyczyn i odróżnić je od zdarzeń spowodowanych niekierowanymi przyczynami naturalnymi? Jeśli nie będziemy znać historii przyczynowej, jak możemy określić, czy mamy do czynienia ze skutkiem działania przyczyny inteligentnej? Książka ta przedstawia wiarygodną metodę wykrywania przyczyn inteligentnych, czyli wnioskowanie o projekcie.
Propozycja Dembskiego nosi nazwę „filtra eksplanacyjnego" i jest to obecnie najbardziej znane narzędzie wykrywania projektu. Zgodnie z tym ujęciem stwierdzenie projektu możliwe staję się dopiero po zastosowaniu trójstopniowej analizy, w trakcie której należy wykluczyć możliwość, że badane zjawisko jest wynikiem działania konieczności lub przypadku. Jeżeli badane zjawisko nie mogło powstać na skutek znanych nam praw przyrody, a prawdopodobieństwo jego przypadkowego powstania jest zbyt małe, to, jak twierdzi Dembski, jesteśmy na dobrej drodze do wykrycia projektu. Ostatnim etapem analizy jest próba stwierdzenia, czy przedmiot badań przejawia wzorzec, który wskazuje na działanie istot inteligentnych - wzorzec ten nazywany jest specyfikacją.
Amerykański uczony podkreśla, że zaproponowane przez niego narzędzie w gruncie rzeczy nie jest nową metodą wykrywania projektu. Ludzie nieustannie milcząco odróżniają skutki działania przyczyn inteligentnych od zdarzeń przypadkowych. Zasługą autora jest przedstawienie go w sposób sprecyzowany i sformalizowany, a także zwrócenie uwagi, że procedura wykrywania projektu jest powszechna w nauce i życiu codziennym. Z wnioskowaniem o projekcie spotykamy się w różnych dziedzinach nauki tak jak: kryminalistyka, medycyna sądowa, kryptografia, archeologia. Jest to także powszechna praktyka w programie poszukiwania inteligencji pozaziemskiej (SETI). Skoro praktyka rozpoznawania projektu jest tak powszechna i w wielu przypadkach skuteczna, to dlaczego nie rozszerzyć jej również na inne dziedziny nauki jak biologia i kosmologia? Tym bardziej, że filtr eksplanacyjny ma być użyteczny przede wszystkim wtedy, kiedy nie mamy informacji na temat samego procesu projektowania.
Książka Wnioskowanie o projekcie to wymagająca i prowokacyjna książka, która szczególnie zainteresuje filozofów nauki, epistemologów i logików, badaczy zajmujących się rachunkiem prawdopodobieństwa i teorią złożoności oraz statystyków. Jest to pozycja przeznaczona również dla tych czytelników, którzy chcą dowiedzieć się czegoś więcej o sposobach funkcjonowania nauki.