Prawie to samo. O doświadczeniu przekładu

Książka powstała jako owoc wykładów i seminariów o tematyce przekładowej, prowadzonych przez Autora pod koniec lat 90. w Toronto, Oksfordzie oraz na Uniwersytecie Bolońskim, i w dużej mierze zachowuje styl swobodnej konwersacji. Umberto Eco, podejmując w poszczególnych rozdziałach zagadnienia teoretyczne, zawsze wychodzi od konkretnych doświadczeń, które były jego udziałem jako redaktora cudzych przekładów, jako tłumacza i jako pisarza współpracującego z tłumaczami jego książek.

Autor na wstępie stawia pytanie będące osią jego rozważań: ,,co znaczy tłumaczyć?", na które od razu odpowiada: „to znaczy powiedzieć prawie to samo". Wydaje się, że głównym problemem jest owo „prawie", ale wątpliwości jest wiele, również co do natury rzeczy tłumaczonej oraz istoty „tego samego". Co powinien odwzorować tłumacz z przekładanego tekstu? Powierzchniową tkankę leksykalno-syntaktyczną? To chyba zbyt łatwe, a może zbyt trudne? Zobaczymy...

Umberto Eco (1932-2016) był filozofem, mediewistą, semiologiem, znawcą kultury masowej, zadebiutował jako powieściopisarz książką Imię róży w 1980 roku (wyd. pol. 1987), za którą otrzymał Premio Strega (1981). W kolejnych latach wyszły: Wahadło Foucaulta (1988, wyd. pol. 1993), Wyspa dnia poprzedniego (1994, wyd. pol. 1995), Baudolino (2000, wyd. pol. 2001), Tajemniczy płomień królowej Loany (2004, wyd. pol. 2005), Cmentarz w Pradze (2010, wyd. pol. 2011) i Temat na pierwszą stronę (2015, wyd. pol. 2015). Spośród jego licznych esejów akademickich i popularnych należy wspomnieć takie pozycje, jak: Apokaliptycy i dostosowani (1964, wyd. pol. 2010), Lector in fabula (1979, wyd. pol. 1994), O literaturze (2002, wyd. pol. 2003) i publikowaną właśnie Prawie to samo (2003). W 2004 roku (wyd. pol. 2005) wydał bogato ilustrowaną Historię piękna, a w 2007 Historię brzydoty (wyd. pol. 2018), następnie w roku 2009 ukazało się Szaleństwo katalogowania (wyd. pol. 2009) i w 2013 Historia krain i miejsc legendarnych (wyd. pol. 2013).

Prof. dr hab. Jadwiga Miszalska jest badaczką tematyki przekładoznawczej, wykładowczynią Uniwersytetu Jagiellońskiego m.in. w zakresie teorii i praktyki przekładu oraz tłumaczką. Opublikowała kilka książek i kilkadziesiąt artykułów dotyczących przekładu literackiego, liczne przekłady eseistyki humanistycznej (C.M. Martini, S. Graciotti) oraz dawnej i współczesnej poezji włoskiej (F. Petrarca, Dante, C. Angiolieri, E. Montale). Za pracę na rzecz przybliżania polskiemu odbiorcy włoskiej kultury została uhonorowana przez Prezydenta Włoch odznaczeniem Onorificenza Stella d'Italia.

Dr hab. Monika Surma-Gawłowska (1970-2020) prowadziła badania naukowe na polu literatury i teatru włoskiego. Wykładowczyni Uniwersytetu Jagiellońskiego m.in. w zakresie przekładu ustnego, tłumaczyła filozofów włoskich, takich jak Giorgio Agamben, Roberto Esposito, Gianni Vattimo, Umberto Eco. Jej monografia autorska Komedia dell'arte (2015) została wyróżniona Nagrodą Literacką im. Leopolda Staffa w dziedzinie „esej naukowy" m.in. za jakość przekładów zawartych w Antologii tekstów, będących częścią książki.